Birleşmiş Milletler (BM) bünyesinde kurulan Kayıp ve Zararla Mücadele Fonu, iklim değişikliğinden en fazla etkilenen kırılgan konumdaki ülkelerin zararının finansmanı için yeni bir bütçe hazırladı. Önümüzdeki yılın sonuna kadar 250 milyon dolarlık fondan hangi ülkelerin ne koşullarda yararlanacakları yakın zamanda düzenlenen üç günlük bir toplantıda görüşülürken Türkiye de söz konusu fonun yönetiminde yer almak için 2023 yılından bu yana çalışmalar yürütüyor. “Dünyada ve Türkiye’de Afet Finansmanı” konusunda bir çalışma hazırlayan Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı da afet finansmanında dünyadan kapsamlı analizlere yer veriyor.
ZENGİNLER HİBE EDECEK
Söz konusu fon nasıl kullanılacağıyla ilgili yapılan görüşmelerde gelişmekte olan ülkelerden gelecek proje tekliflerine 5 milyon dolan ila 20 milyon dolar arasında hibe sağlanması planlandı. Görüşmelerde en çok tartışılan konu ise fondan hangi ülkelerin ve nasıl yararlanacakları oldu. Paris İklim Şartı’nı imzalayan ülkeler arasında belirlenen dağıtım usullerine göre, küresel iklim değişikliğine fosil yakıtlar ve benzerleri ile en fazla neden olan ülkelerin, iklim değişikliğinde en az katkısı olan ya da hiç olmayan ülkelere destek vermesi yöntemi üzerinde duruluyor.
SEKRETARYA DAĞITACAK
Geçtiğimiz günlerde yapılan BM toplantısından çıkan sonuçlara göre bütçenin ayni yardımlar ya da kalkınma projelerine destek verilerek dağıtılması değerlendirilirken, oluşturulan ‘Kayıp ve Zararlar Fonu Sekreteryası’na bu konuda bir çalışma yapma görevi verildiği de belirtiliyor. Bu noktada Türkiye’nin fondaki konumu da tartışılıyor.
TÜRKİYE’NİN ROLÜ
Eski Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanı Mehmet Özhaseki döneminde başlayan girişimlerde ‘Yeşil İklim Fonu’na erişimde yaşanan sorunlara dikkat çekilerek, Türkiye’nin ‘Kayıp ve Zarar Fonu’ içerisinde yer almasının kaçınılmaz olduğu belirtilmişti. Fonun yapısını oluşturan sözleşmenin 16. maddesine dikkat çekilirken 26 sandalyeli kurul komisyonunda yer almak için Türkiye’nin bütün kriterleri karşıladığı ifade ediliyor. Dönemin bakan yardımcısı Fatma Varank da Türkiye’de bir yıl içinde iki binden fazla aşırı hava olayı ve afet yaşadığını belirterek Paris Anlaşması’nı onaylayan Türkiye’nin Kayıp ve Zarar Fonu’na erişim için belirlenen kriterlere Türkiye’nin uyduğunu hatırlatıyor.
AFAD ÇALIŞMA YAPTI
Afetlerin finansmanı konusunda 6 kişiden oluşan proje ekibine kapsamlı bir rapor hazırlatan AFAD, söz konusu raporda pek çok ülkeden örnekleri detaylı bir şekilde değerlendiriyor. Dr. Öğretim Üyesi İsmail Çağrı Özcan’ın kaleme aldığı çalışmada “Nicelik bakımından en yoksul kesimin mutlak ekonomik kayıplarının yüksek gelirli kesimlere kıyasla daha düşük kalması, afetlerin daha yoksul topluluklar üzerindeki etkilerinin analizlerde göz ardı edilebilmesine veya yeterli ölçüde önem verilmemesine yol açabilmektedir. Dünya Bankası tarafından hazırlanan bir raporda, doğal afetlerin küresel ekonomiye maliyetinin yıllık 520 Milyar ABD Doları olduğu ifade edilirken, söz konusu durumun her yıl yaklaşık 26 milyon insanı yoksulluğa ittiği vurgulanmaktadır” denilerek, küresel maliyetin büyüklüğüne dikkat çekiliyor.
EN RİSKLİ ÖRNEKLER
Çalışmada Karayipler, Japonya gibi doğal afetlere yoğun bir şekilde maruz kalan bölgelerdeki finansman modelleri aktarılıyor. Karayipler bölgesinde uygulanan ‘Risk Havuzu’ modeliyle ilgili karşılaştırmaların yapıldığı raporda Kayıp Zarar Fonu’nun da üzerinde durduğu ‘yeşil tahvil’lerin kullanımıyla ilgili örnekler aktarılıyor. Fiji’de iklim değişikliğine bağlı afetlerin örnek verildiği çalışmada, “Fiji e yeşil tahvil ihraç eden ilk gelişmekte olan ülke olmuştur. Yeşil tahviller ülkenin Paris Anlaşması kapsamındaki yükümlülüklerinin yerine getirilmesi gibi alanlardaki net çevresel ve sosyal faydaları olan projeleri finanse etmek amacıyla kullanılmaktadır” deniliyor.
[email protected]
Kaynak: Web Özel
.